Στοχεύοντας προς την απόκτηση της πιστοποίησης  Φιλικό Προς τα Βρέφη Νοσοκομείο (ΦΒΝ)

Περιγραφή της διαδικασίας

Η διαδικασία πιστοποίησης ενός νοσοκομείου ως Φιλικό Προς τα Βρέφη Νοσοκομείο (ΦΒΝ) έχει συγκεκριμένους κανόνες και εργαλεία αξιολόγησης, που έχουν θεσπιστεί από τον ΠΟΥ και τη UNICEF και ισχύουν παγκοσμίως. Η διαδικασία της πιστοποίησης έχει ως σκοπό να βοηθήσει & να κινητοποιήσει τα νοσοκομεία και ιδιαίτερα τις μαιευτικές κλινικές ώστε να υιοθετήσουν πρακτικές που  ενισχύουν και υποστηρίζουν τον αποκλειστικό μητρικό θηλασμό από τη γέννηση.

Τα νοσοκομεία αρχικά γνωστοποιούν το ενδιαφέρον για τη συμμετοχή τους στην ΠΦΒΝ στην ομάδα της «ΑΛΚΥΟΝΗΣ». Σε αυτό το στάδιο το νοσοκομείο μπορεί να συμπληρώσει ένα αρχικό ερωτηματολόγιο που αποτυπώνει τις πρακτικές του ως προς τη βρεφική διατροφή και την υποστήριξη των μητέρων εκείνη τη δεδομένη στιγμή (Παράρτημα 1). Ανάλογα με το ερωτηματολόγιο και τα υποστηρικτικά έγγραφα που θα προσκομίσει,  το νοσοκομείο κατατάσσεται σε ένα από τα στάδια (1, 2, 3) που περιγράφονται παρακάτω, στην παράγραφο «ενδιάμεσα στάδια ετοιμότητας για πιστοποίηση».

Το κεφάλαιο 4 της UNICEF , καθορίζει τα κριτήρια εκπλήρωσης των βημάτων και το επιθυμητό ποσοστό συμμόρφωσης σε καθένα από αυτά. Με αυτό το κεφάλαιο ως οδηγό το νοσοκομείο ξεκινά τη διαδικασία αλλαγής πολιτικών και προσαρμογής. Το κεφάλαιο αυτό, έχει μεταφραστεί εξ ολοκλήρου στα Ελληνικά και αποτελεί πολύτιμο οδηγό στην προσπάθεια για τη συλλογή των στατιστικών δεδομένων που είναι απαραίτητα. Περιέχει υποδείγματα πινάκων που αφορούν τη συλλογή δεδομένων σίτισης νεογνών, της εκπαίδευσης του προσωπικού, αλλά και οδηγίες για τη σύνθεση της γραπτής πολιτικής. Τμήματα του κεφαλαίου 4 βρίσκονται στα παραρτήματα 1, 2 & 3. Εφόσον έχουν συλλεγεί όλα τα στοιχεία του φακέλου  και το νοσοκομείο βρεθεί ότι πληροί τις προϋποθέσεις γίνεται η εξωτερική αξιολόγηση.

Η εξωτερική αξιολόγηση του νοσοκομείου γίνεται από εξωτερικούς αξιολογητές με συγκεκριμένη εκπαίδευση, που είναι σε θέση να εφαρμόσουν τη  διαδικασία που καθορίζεται επακριβώς από το 5ο κεφάλαιο των εκδόσεων του ΠΟΥ-UNICEF για την εξωτερική αξιολόγηση.  Ανάλογα με τον αριθμό των γεννήσεων η αξιολόγηση διαρκεί 2-5 ημέρες.

Η αξιολόγηση περιλαμβάνει:

  • συνεντεύξεις με μέλη του κλινικού και μη κλινικού προσωπικού του νοσοκομείου
  • επιτόπια παρατήρηση  της εφαρμογής των 10 βημάτων σε χώρους του μαιευτηρίου
  • αξιολόγηση της τήρησης του κώδικα εμπορίας υποκαταστάτων μητρικού γάλακτος).

Εφόσον στην εξωτερική αξιολόγηση βρεθεί ότι το νοσοκομείο εφαρμόζει τα 10 βήματα και τον κώδικα και το ποσοστό των βρεφών που τρέφονται αποκλειστικά με μητρικό γάλα στο εξιτήριο είναι άνω του 75% μια θετική εισήγηση διαβιβάζεται στην Εθνική επιτροπή του Μητρικού Θηλασμού. Εκείνη αποφασίζει εάν το νοσοκομείο μπορεί να λάβει τον τίτλο ή όχι.

Μετά την πιστοποίηση ενός νοσοκομείου ως ΦΒΝ, υπογράφεται ένα συμφωνητικό αποδοχής της πιστοποίησης «Φιλικό Προς τα Βρέφη Νοσοκομείο» (Παράρτημα 4), με το οποίο δεσμεύεται να τηρεί τα «Δέκα Βήματα» και τις διατάξεις του Κώδικα Εμπορίας ΥΜΓ. Επίσης αποδέχεται να αποστέλλει σε ετήσια βάση ένα συγκεκριμένο απολογιστικό έγγραφο προς την Εθνική Επιτροπή ΜΘ,για όσο διάστημα διατηρεί την πιστοποίηση. Η τιμητική πλακέτα απονέμεται από την UNICEF.

Η διάρκεια της πιστοποίησης είναι τρία χρόνια, οπότε το νοσοκομείο πρέπει να επαναξιολογηθεί με παρόμοια διαδικασία της αρχικής εξωτερικής αξιολόγησης.

Ενδιάμεσα στάδια ετοιμότητας για πιστοποίηση

Στάδιο 1

Στο στάδιο αυτό τα νοσοκομεία θέτουν τις βάσεις για να πραγματοποιήσουν τις αλλαγές που είναι αναγκαίες ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της πιστοποίησης. Στο στάδιο αυτό είναι αναγκαίο να συνθέσουν την πολιτική του νοσοκομείου για την προαγωγή του μητρικού θηλασμού σε αυτό και να δημιουργήσουν πρωτόκολλα και οδηγίες για όλο το προσωπικό με σκοπό την εφαρμογή της πολιτικής. Οδηγίες για τη σύνθεση μιας γραπτής πολιτικής υπάρχουν στο κεφάλαιο 4 της ΠΦΒΝ/UNICEF, που είναι μεταφρασμένο στα Ελληνικά.

Επίσης στο στάδιο αυτό μπορεί να καταγραφεί το επίπεδο εκπαίδευσης του προσωπικού, που έρχεται σε επαφή με μητέρες και βρέφη, ως προς το μητρικό θηλασμό. Σε περίπτωση που δεν έχουν εκπαιδευτεί όλα τα μέλη του προσωπικού μπορεί να γίνει ο σχεδιασμός της εκπαίδευσής του το κάθε μέλος να συγκεντρώνει τις 20 ώρες ελάχιστης εκπαίδευσης στο θηλασμό σύμφωνα με το βήμα 2 της ΠΦΒΝ της UNICEF.

Στάδιο 2

Στο στάδιο 2 τα νοσηλευτικά ιδρύματα συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις του σταδίου 1. Ταυτόχρονα  πρέπει να έχουν ολοκληρώσει την εκπαίδευση των 20 ωρών για όλο το προσωπικό που έρχεται σε επαφή με  μητέρες και βρέφη και των τριών ωρών εκπαίδευσης για το μη κλινικό προσωπικό. Ωστόσο σε αυτό το στάδιο δεν απαιτείται η παρουσίαση υλικού  που αφορά στη συμμόρφωση των βημάτων 3-10 της UNICEF και η παρουσίαση στατιστικών δεδομένων σίτισης των βρεφών.

Στάδιο 3

Στο στάδιο 3 τα υποψήφια νοσοκομεία θα πρέπει να είναι σε θέση να υποβάλουν έναν πλήρη φάκελο, με τα ανάλογα υποστηρικτικά έγγραφά για κάθε βήμα, όπως αναλύονται στο  κεφάλαιο «Προετοιμασία για εξωτερική αξιολόγηση». Επίσης είναι αναγκαίο το ποσοστό των βρεφών που σιτίζονται με αποκλειστικό μητρικό θηλασμό (ΑΜΘ) κατά την έξοδο να είναι άνω του 75%. Το ποσοστό αυτό πρέπει να τεκμηριώνεται με στατιστικά δεδομένα σίτισης, που αφορούν τουλάχιστο τους πρόσφατους 6 μήνες και γίνεται από τον ακόλουθο τύπο (κλάσμα):

Υπολογισμός ποσοστού αποκλειστικού θηλασμού(ΑΜΘ) = Αρ. βρεφών με ΑΜΘ στην έξοδο / Αρ. γεννήσεων − Αρ. θανάτων − Αρ. Διακομιδών − Αρ. βρεφών που έλαβαν ΥΜΓ με ιατρική ένδειξη.

Προετοιμασία για την εξωτερική αξιολόγηση (πίνακας ελέγχου)

Προκειμένου να είναι εφικτή η οργάνωση της εξωτερικής αξιολόγησης καλό θα είναι το υποψήφιο νοσοκομείο να υποβάλει την αίτηση τουλάχιστο 6 εβδομάδες πριν τον επιθυμητό χρόνο. Ο χρόνος αυτός επιτρέπει την εξέταση του φακέλου του υποψήφιου νοσοκομείου αλλά και επιπλέον τη συμπλήρωσή του με έγγραφα που λείπουν ή πρέπει να διορθωθούν, μέχρι το χρόνο της εξωτερικής αξιολόγησης.

Μαζί με την αίτηση είναι αναγκαίο να υποβληθούν συμπληρωμένα τα ερωτηματολόγια στο κεφάλαιο 4 της BFHI ( Παράρτημα 1 & 2) καθώς και πίνακας με τους αριθμούς των γεννήσεων, των διακομιδών των νεογνών (αν υπάρχουν) και των δεδομένων της σίτισης των νεογνών.Το Παράρτημα 3 δίνει  παράδειγμα συμπλήρωσης ενός πίνακα δεδομένων σίτισης βρεφών και υπολογισμού του ποσοστού αποκλειστικού μητρικού θηλασμού των βρεφών στην έξοδο.

Σε σχέση με το καθένα βήμα ξεχωριστά ο φάκελος του υποψήφιου νοσοκομείου πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής:

Bήμα 1

  • Αντίγραφο της πλήρους πολιτικής
  • Σύνοψη της πολιτικής (και μεταφράσεις σε ξένες γλώσσες εάν είναι απαραίτητο)
  • Λίστα των περιοχών του νοσοκομείου, που η πολιτική είναι αναρτημένη

Βήμα 2

  • Σχεδιασμός εκπαίδευσης νέου προσωπικού (εντός 6 μηνών από την πρόσληψή τους)
  • Διαδικασία ενημέρωσης νέου προσωπικού ως προς την πολιτική μητρικού θηλασμού του νοσοκομείου (και τυχόν αλλαγών/βελτιώσεών της)
  • Λίστα όλου του προσωπικού, που είναι σε επαφή με έγκυες, λεχωίδες και/ή τα μωρά τους. Αυτή η λίστα πρέπει να περιλαμβάνει:
    • Ημερομηνία έναρξης εργασίας
    • Θέση στο προσωπικό
    • Αποδεικτικά και ημερομηνίες εκπαίδευσης
    • Είδος σεμιναρίων που παρακολούθησαν
    • Αριθμός εκπαιδευτικών ορών
    • Συνοπτική περιγραφή του περιεχομένου των σεμιναρίων
    • Είδος κλινικής επίβλεψης στη διάρκεια της άσκησης
    • Αποδεικτικά συνεχιζόμενης εκπαίδευσης (στη διάρκεια 3-4 ετών εάν πρόκειται για επαναξιολόγηση)
    • Υποστηρικτικά έγγραφα που αφορούν το βήμα 2.

Βήμα 3

  • Αντίγραφο προγεννητικής εκπαίδευσης
  • Αντίγραφα φυλλαδίων για λεχωίδες

Βήμα 4

  • Δείγμα γραπτού ενημερωτικού σημειώματος στο οποίο αναφέρεται η πολιτική του νοσοκομείου για την προαγωγή του μητρικού θηλασμού
  • Υποστηρικτικά έγγραφα για το βήμα 4

Βήμα 5

  • Ενημερωτικά φυλλάδια για τις μητέρες
  • Υποστηρικτικά έγγραφα για το βήμα 5

Βήμα 6

  • Δείγμα γραπτής συγκατάθεσης για χορήγηση ξένου γάλακτος
  • Υποστηρικτικά έγγραφα για το βήμα 6

Βήμα 7

  • Υποστηρικτικά έγγραφα για το βήμα 7

Βήμα 8

  • Υποστηρικτικά έγγραφα για το βήμα 8, π.χ κάρτες με οπτική απεικόνιση των σημαδιών πείνας και κορεσμού

Βήμα 9

  • Υποστηρικτικά έγγραφα για το βήμα 9, π.χ. πρωτόκολλο χρήσης ψευδοθηλών

Βήμα 10

Πληροφοριακό υλικό για τις λεχωίδες κατά την έξοδο, που να ενημερώνει σχετικά με:

  • Οδηγίες σχετικά με την παρακολούθηση των βρεφών που θηλάζουν
  • Την ύπαρξη ιατρείου θηλασμού
  • Τηλέφωνα επικοινωνίας φορέων και ομάδων υποστήριξης θηλασμού
  • Υποστηρικτικά έγγραφα για το βήμα 10

Συμμόρφωση με τον κώδικα εμπορίας ΥΜΓ

  • Αποδεικτικά αγοράς ΥΜΓ σε τιμή χονδρικής ή σε τιμή τουλάχιστο 80% της λιανικής
  • Αποδεικτικά χρήσης ΥΜΓ που δείχνουν τη χρήση διαφορετικών εταιρειών με κυκλικό μοτίβο.
  • Υποστηρικτικά έγγραφα συμμόρφωσης με τον κώδικα
  • Πολιτική που αφορά την επίσκεψη αντιπροσώπων εταιρειών που παρασκευάζουν ΥΜΓ.

Ο φάκελος του υποψήφιου νοσοκομείου πρέπει επίσης να περιλαμβάνει υλικό για τις μη θηλάζουσες μητέρες:

  • Φόρμες συγκατάθεσης για τη χορήγηση υποκατάστατου μητρικού γάλακτος (ΥΜΓ) στα βρέφη τους
  • Ενημερωτικό υλικό για την ασφαλή παρασκευή ξένου γάλακτος
  • Ενημερωτικό υλικό για τους κινδύνους από τη χορήγηση ΥΜΓ

Εξωτερική Αξιολόγηση

Μερικές εβδομάδες πριν την πραγματοποίηση της εξωτερικής αξιολόγηση ο διοικητικός υπεύθυνος και η επιτροπή μητρικού θηλασμού του νοσοκομείου θα ενημερωθούν γραπτώς, για τις ημερομηνίες της εξωτερικής αξιολόγησης και την αναγκαία υλικοτεχνική υποδομή για αυτή.

Η αξιολόγηση περιλαμβάνει κατ’ ιδίαν συνεντεύξεις:

  • Με τον διοικητικό υπεύθυνο του νοσοκομείου
  • Με τον προϊστάμενο της νοσηλευτικής υπηρεσίας
  • Σε τυχαίο δείγμα λεχωίδων και εγκύων που νοσηλεύονται στους μαιευτικούς θαλάμους. Σημειώνεται ότι για τις συνεντεύξεις αυτές θα λαμβάνεται γραπτή συγκατάθεση από τις γυναίκες.
  • Σε τυχαίο δείγμα επαγγελματιών υγείας από όλες τις ειδικότητες και βαθμίδες.

Η διάρκεια των συνεντεύξεων είναι περίπου 20-30’. Ο αριθμός των αξιολογητών, ο αριθμός των ημερών της αξιολόγησης και το τυχαίο δείγμα προσδιορίζονται από τον αριθμό γεννήσεων στο κάθε νοσοκομείο.