28
Μητρικός Θηλασμός |
ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ
• Λιπίδια
: Το μητρικό γάλα περιέχει ω-3 λιπαρά οξέα, δε-
καεξανοϊκό οξύ (DHA) και άλλα λιπαρά οξέα μακράς
αλύσου (Long Chain Fatty Acids –LCFA), που είναι ση-
μαντικά για την ανάπτυξη του εγκεφάλου και του αμφι-
βληστροειδούς. Η συγκέντρωση του λίπους στο γάλα
παρουσιάζει διακύμανση, καθώς το πρόσθιο κλάσμα
του μητρικού γάλακτος, το λεγόμενο “
foremilk
” περι-
έχει λιγότερο λίπος σε σχέση με το τελικό, το λεγόμε-
νο «
hindmilk
». Τα λιπίδια συνεισφέρουν σε ποσοστό
μεγαλύτερο του 50 % της θερμιδικής αξίας του μητρι-
κού γάλακτος.
• Πρωτεϊνη
: Όσον αφορά τη σύσταση του μητρικού γάλα-
κτος σε πρωτεΐνη, κυριαρχούν η καζεΐνη και η ορολευ-
κωματίνη, με αναλογία καζεΐνης/ορολευκωματίνη 3:2,
ενώ άλλα πρωτεϊνούχα μόρια είναι η α-λακτοσφαιρίνη
και οι ανοσοσφαιρίνες. Το περιεχόμενο του μητρικού
γάλακτος σε πρωτεΐνη, όπως ήδη αναφέρθηκε, μει-
ώνεται σταδιακά τις πρώτες 6 εβδομάδες. Η συγκέ-
ντρωση της πρωτεΐνης στο γάλα μητέρων με εξαιρε-
τικά πρόωρα βρέφη (<28 εβδομάδων) είναι σημαντι-
κά μεγαλύτερη σε σχέση με των οριακά πρόωρων και
τελειόμηνων νεογνών, το οποίο συμβαδίζει με τις αυ-
ξημένες ανάγκες και τον ρυθμό ανάπτυξης των πρόω-
ρων. Αντίθετα, η ποσότητα της πρωτεΐνης στο μητρικό
γάλα είναι μικρότερη στις γυναίκες με μεγαλύτερο βά-
ρος σώματος και συχνότερους θηλασμούς.
• Άλλα αζωτούχα συστατικά
του γάλακτος είναι ο Επι-
δερμιδικός Αυξητικός Παράγων (Epidermal Growth
Factor-EGF), το αμινοξύ ταυρίνη, τα νουκλεοτίδια και
η καρνιτίνη. Ο EGF συμβάλει στην ωρίμανση και προ-
στασία του εντερικού επιθηλίου. Σε πειραματικά μοντέ-
λα η χορήγηση από του στόματος EGF οδήγησε σε ση-
μαντική μείωση της συχνότητας και της σοβαρότητας
της νεκρωτικής εντεροκολίτιδας. Συνεπώς, η χορήγηση
μητρικού γάλακτος, που αποτελεί την κύρια πηγή του
EGF, είναι σημαντική για τα πρόωρα νεογνά, γιατί συμ-
βάλει στην ομαλή ωρίμανση του εντερικού σωλήνα και
την πρόληψη της νεκρωτικής εντεροκολίτιδας.
• Υδατάνθρακες.
Κυρίαρχος υδατάνθρακας στο μητρι-
κό γάλα είναι η λακτόζη, σε ποσοστό περίπου 7,2 %.
Περιέχει όμως και μονοσακχαρίτες και ολιγοσακχαρί-
τες, που μαζί με τις γλυκοπρωτεΐνες συγκροτούν τον
παράγοντα
bifidus
. Ο παράγοντας αυτός προάγει τον
εποικισμό του εντέρου με τον
Lactobacillus bifidus
,
που προστατεύει από τη διείσδυση των εντεροπαθο-
γόνων μικροοργανισμών. Δηλαδή ο
bifidus
δρα ως
πρεβιοτικός παράγων.
• Σίδηρος και ηλεκτρολύτες.
Oι ηλεκτρολύτες του μη-
τρικού γάλακτος βρίσκονται σε τέτοιες συγκεντρώσεις
ούτως ώστε να δημιουργούν ένα εύκολα μεταβολιζό-
μενο φορτίο για τους νεφρούς. Ο σίδηρος του μητρι-
κού γάλακτος δημιουργεί ένα σύμπλεγμα με τη λακτο-
φερρίνη, μέσω του οποίου εξασφαλίζεται η καλύτερη
απορρόφησή του από το έντερο (πίνακας 5). Η λακτο-
φερρίνη, επιπρόσθετα, δυσκολεύει την επιβίωση των
παθογόνων μικροοργανισμών, απορροφώντας το σί-
δηρο και στερώντας τον από αυτούς. Έτσι ο πολλαπλα-
σιασμός των παθογόνων αναστέλλεται.
Μητρικό γάλα
49 %
Υποκατάστατο μητρικού γάλακτος σε
σκόνη
4 %
Αγελαδινό γάλα
10 %
Πίνακας 5: H απορροφητικότητα σιδήρου από τον οργανισμό του
νεογέννητου ανάλογα με τον τύπο του γάλακτος.
• Βιταμίνες.
Η περιεκτικότητα του μητρικού γάλακτος σε
βιταμίνη D είναι χαμηλή, ανεξάρτητα από το εάν είναι
ώριμο ή όχι. Για το λόγο αυτό η Αμερικανική Ακαδη-
μία Παιδιατρικής συστήνει για το αποκλειστικά θηλά-
ζον βρέφος, την καθημερινή χορήγηση 400IU βιταμί-
νης D, κατά τους πρώτους 6 μήνες. Τη σύσταση αυτή
έχουν υιοθετήσει χώρες, ακόμα και με μεγάλη ηλιοφά-
νεια, όπως η Ελλάδα. Έχει προκύψει από έρευνες ότι
ακόμα και σε αυτές τις χώρες, η προστασία των βρε-
φών από την απευθείας έκθεση στον ήλιο και η εκτε-
ταμένη χρήση αντιηλιακών, οδηγεί σε χαμηλά επίπεδα
βιταμίνης D στα παιδιά.
• Η βιταμίνη Κ είναι επίσης χαμηλή στο μητρικό γάλα,
αλλά η ποσότητα που έχει ανάγκη το νεογνό εξασφα-
λίζεται με την χορήγηση βιταμίνης Κ, αμέσως μετά τον
τοκετό. Η βιταμίνη Κ μπορεί να χορηγηθεί εφάπαξ εν-
δομυικά σε δόση 0,5mg ή από το στόμα σε δοσολο-
γία 2mg αμέσως μετά τη γέννηση, 2mg μια εβδομά-
δα μετά τη γέννηση και 2mg στις 4 εβδομάδες ζωής.
• Kύτταρα και Ανοσοσφαιρίνες
. Το μητρικό γάλα είναι
ένας «ζωντανός ιστός» δεδομένου ότι περιέχει ουδε-
τερόφιλα, λεμφοκύτταρα και μακροφάγα, που συμβάλ-
λουν στις αμυντικές ιδιότητες του γάλακτος. Η κύρια
ανοσοσφαιρίνη που περιέχεται στο μητρικό γάλα είναι
η IgA. Ειδικά IgΑ αντισώματα συντίθενται και απεκκρί-
νονται στο μητρικό γάλα, μετά από έκθεση του λεμφι-
κού ιστού του βρογχικού δένδρου και του γαστρεντε-
ρικού σωλήνα της μητέρας σε ιούς και σε βακτήρια.
Το μητρικό γάλα με αυτό τον τρόπο έχει τη δυνατό-
τητα να παρέχει παθητική ανοσία στο βρέφος με ειδι-
κά IgA αντισώματα, που είναι ανθεκτικά στη διαδικασία
της πέψης του βρέφους. Η διαδρομή μεταξύ της
έκ-
θεσης της μητέρας σε κάποιον παθογόνο παράγοντα,
της παραγωγής των εξειδικευμένων αντισωμάτων,
της μεταφοράς τους στο μητρικό γάλα και της πρόσλη-
ψής τους από το παιδί, λέγεται
εντερο-βρόγχο-μαστική
οδός (entero-broncho-mammary pathway).
• Ανοσοποιητικοί παράγοντες
. Το μητρικό γάλα περιέ-
χει και άλλους παράγοντες με αμυντικές ανοσοποιη-
τικές ιδιότητες. Ένζυμα όπως η λυσοζύμη και οι ντε-
φενσίνες είναι κάποια από αυτά. Συμπλέγματα πε-
πτιδίων με ολιγοσακχαρίτες δημιουργούν τους πρε-
βιοτικούς παράγοντες, που ευνοούν στο έντερο
την ανάπτυξη των bifido βακτηρίων. Τα bifido βα-
κτήρια είναι οι προβιοτικοί παράγοντες, που μετα-
ξύ άλλων βοηθούν και στην ανάπτυξη της ανοσο-
λογικής ισορροπίας στον οργανισμό του βρέφους.
Ο Transforming Growth Factor (ΤGF –β) είναι ένας πα-
ράγων που παράγεται από την μητέρα μετά από έκ-
θεση σε αλλεργιογόνα. Η μεταφορά του στο μητρι-
κό γάλα βοηθά το βρέφος να αποκτήσει ανοσολογι-
