16
Μητρικός Θηλασμός |
ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ
ραμείνουν στραμμένες προς τα έξω. Εάν παραμείνουν οι επίπε-
δες ή εισέχουσες θηλές μπορεί να δυσκολέψουν αρχικά τον θη-
λασμό, αλλά δεν αποτελούν αντένδειξη γι’ αυτόν. Ιδιαίτερη δυ-
σκολία αντιμετωπίζουν οι πρωτότοκες μητέρες, καθώς δεν έχουν
την εμπειρία όσον αφορά την κατάλληλη στάση και τοποθέτηση
του βρέφους. Τεχνικές και μέθοδοι για τη διευκόλυνση της σύλ-
ληψης του μαστού από το νεογέννητο περιγράφονται στο κεφά-
λαιο 5.
ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.
Drake RL, Vog lW, Michell AW. Ανατομία Gray’s, Τόμος 1 (Επιμέλεια:
Ν.Σκανδαλάκης). Αθήνα: Εκδόσεις Πασχαλίδη; 2007.
2.
Lauwers J, Swisher A. Counseling The Nursing Mother: A Lactation
Consultant’s Guide. 5thed. Sudbury MA: Jones and Bartlett Learning;
2011.
3.
Ramsay D, Kent JC, Hartmann RA, HartmanPE. Anatomy of the
lactating breast redefined with ultrasound imaging. J Anat. 2005
June; 206(6): 525–534.
4.
Schunke M, Schulte E, Schumacher U, Voll M, Wesker K. Βασική Περι-
γραφική Ανατομική Ι, Tόμος Ι (Επιμέλεια: Π. Ν. Σκανδαλάκης). Αθήνα: Εκ-
δόσεις Πασχαλίδη; 2007.
5.
Wilson-Clay B, Hoover K. The Breastfeeding Atlas. 4th ed. Manchaca,
Texas: Lact News Press; 2008.
1.5 Aνατομία του στόματος
του βρέφους
Το βρέφος για να θηλάσει αποτελεσματικά θα πρέπει να εκτελεί
και να συντονίζει τη λειτουργία της αναρρόφησης, της κατάποσης
και της αναπνοής. Οι ανατομικές δομές που συμμετέχουν είναι σε
στενή επαφή μεταξύ τους και συχνά αλληλεπιδρούν.
Με την πάροδο των μηνών η σχέση των ανατομικών αυτών
δομών μεταβάλλεται, ώστε η λειτουργία τους να προσαρμόζεται
στις νέες ανάγκες του βρέφους και του παιδιού.
Οι ανατομικές δομές της στοματικής
κοιλότητας
Η στοματική κοιλότητα του νεογνού από εμπρός αφορίζεται από
τα
χείλη
και τον φραγμό
των ούλων
ενώ προς τα πίσω μεταπί-
πτει στον φάρρυγγα. Το άνω τοίχωμα της στοματικής κοιλότητας
καλείται
υπερώα
και στη διαμόρφωσή της συμμετέχει το οστό της
άνω
γνάθου.
Η υπερώα αποτελείται από δύο επιμέρους τμήμα-
τα, στα πρόσθια 2/3 από τη σκληρή και στο οπίσθιο 1/3 από την
μαλακή υπερώα. Στα πλάγια η στοματική κοιλότητα αφορίζεται
από τις παρειές (μάγουλα). Το κάτω τοίχωμα της στοματικής κοι-
λότητας καλείται έδαφος του στόματος και σχηματίζεται από τον
γενειογλωσσικό και τον γναθοϋοειδή μυ. Η στοματική κοιλότητα
πληρούται από τη
γλώσσα.
Τα χείλη εντοπίζουν την θηλή, τη φέρνουν προς τη στοματική
κοιλότητα και συγκρατούν την θηλή και τη θηλαία άλω μέσα στη
στοματική κοιλότητα.
Ο χαλινός του άνω
χείλους
είναι η μεμβράνη που ενώνει το
άνω χείλος με την κορυφογραμμή των ούλων.
Οι
παρειές
στο νεογνό και το μικρό βρέφος έχουν «μαξιλάρια
λίπους», τα οποία συνδράμουν στον θηλασμό με το να προσφέ-
ρουν παθητική σταθερότητα, συμβάλλοντας στη δημιουργία αρ-
νητικής πίεσης στη στοματική κοιλότητα. Ο λιπώδης αυτός ιστός
είναι εμφανής μέχρι την ηλικία των 6-8 μηνών, οπότε το σταθε-
ροποιητικό ρόλο αναλαμβάνουν οι μύες των παρειών. Στα πρόω-
ρα βρέφη τα «μαξιλαράκια λίπους» είναι σχεδόν ανύπαρκτα.
Εικόνα 6: «Μαξιλάρια λίπους» παρειών βρέφους.
Η
άνω και κάτω γνάθος
αποτελούν τη βάση στήριξης για τη
γλώσσα, τα χείλη και τις παρειές. Η προς τα κάτω κίνηση της γνά-
θου κατά το ρούφηγμα αυξάνει το μέγεθος της στοματικής κοιλό-
τητας και οδηγεί στη δημιουργία αρνητικής πίεσης μέσα σε αυτή.
Να σημειωθεί ότι η κάτω γνάθος του νεογνού είναι μικρή και ελα-
φρώς εισέχουσα σε σχέση με του ενήλικα. Ο ενεργός θηλασμός
ενθαρρύνει την ανάπτυξη της κάτω γνάθου και δυναμώνει τους
μυς της. Επίσης, φαίνεται ότι ο θηλασμός βοηθάει στη βέλτιστη
ανάπτυξη του προσωπικού κρανίου και κατ’επέκταση στην καλύ-
τερη θέση της κάτω γνάθου, όσον αφορά τη σύγκλιση και έκφυ-
ση των δοντιών.
Η
οροφή του στόματος
αποτελείται στο πρόσθιο τμήμα από
την οστέινη σκληρή
υπερώα
και στο οπίσθιο από την κινητή μα-
λακή υπερώα. Η υπερώα διαχωρίζει τη στοματική από τη ρινι-
κή κοιλότητα, εξασφαλίζοντας μία καλά σφραγισμένη στοματική
κοιλότητα, που επιτρέπει τη δημιουργία αρνητικής πίεσης κατά τη
διάρκεια του θηλασμού. Επίσης, η σκληρή υπερώα με τις κυμα-
τοειδείς εγκάρσιες πτυχώσεις παρέχει την κατάλληλη αντίσταση,
ώστε η γλώσσα να συμπιέζει και να κρατά την θηλή κατά τον θη-
λασμό, ενώ κατά τη διάρκεια της κατάποσης οι μύες της μαλα-
κής υπερώας ανασηκώνονται κλείνοντας τη ρινική κοιλότητα και
εμποδίζοντας το γάλα να εισέλθει σε αυτή. Επιπλέον, η διέγερση
της υπερώας είναι απαραίτητη για την έκλυση του αντανακλαστι-
κού του θηλασμού.
Η
γλώσσα
εκτελεί πολλές σύνθετες λειτουργίες: την αναζή-
τηση, την αίσθηση της γεύσης, το πιάσιμο της θηλής, το πιπίλισμα
και την κατάποση. Νευρώνεται από 3 κρανιακά νεύρα: το προ-
σωπικό νεύρο (αισθητική λειτουργία), το γλωσσοφαρυγγικό νεύ-
ρο (αίσθηση γεύσης) και το υπογλώσσιο νεύρο (κινητική λειτουρ-
γία). Η σωστή κίνηση της γλώσσας είναι ζωτικής σημασίας για τον
αποτελεσματικό θηλασμό. Κατά τον θηλασμό η γλώσσα φέρνει
την θηλή και τη θηλαία άλω μέσα στη στοματική κοιλότητα, τις δι-
αμορφώνει και συμβάλλει στη σταθεροποίησή τους. Όταν χρησι-
μοποιείται μπουκάλι η γλώσσα δε χρειάζεται να φέρει την τεχνη-
τή θηλή μέσα στη στοματική κοιλότητα, απλώς βοηθάει στη στα-
