94
Μητρικός Θηλασμός |
ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ
σχέση με την αρχική του συγκέντρωση. Εκτιμάται ότι χρειά-
ζονται περίπου πέντε χρόνοι t½, ώστε το φάρμακο να μην
ανιχνεύεται πλέον στο πλάσμα της μητέρας. Επομένως,
φάρμακα με σύντομο t½ επιτρέπουν στην μητέρα να θηλά-
σει με περισσότερη ασφάλεια.
Μητρικό γάλα
Ο κύριος μηχανισμός εισόδου των φαρμάκων στο μητρικό γάλα
από το πλάσμα είναι η παθητική διάχυση. Aυτός ο μηχανισμός
ευνοεί ιδιαίτερα φάρμακα με χαμηλότερο μοριακό βάρος και
λιποφιλικές ιδιότητες.
Γι’ αυτό ουσίες με μεγαλύτερο μοριακό βάρος δεν περνούν
με παθητική διάχυση αλλά μέσω των συνδέσεων των γαλα-
κτοκυττάρων (βλ. Κεφάλαιο 2, εικόνα 3). Χαρακτηριστικό πα-
ράδειγμα είναι τα αντισώματα και οι πρωτείνες του γάλακτος
της αγελάδος που καταναλώνονται ως μέρος της διατροφής
της μητέρας. Λιγότερα από 10 φάρμακα, όπως οι ανοσοσφαιρί-
νες και οι ηλεκτρολύτες (π.χ. ιώδιο) θεωρείται ότι μεταφέρονται
ενεργητικά στο γάλα.
Μοριακό βάρος (ΜΒ)
Τα φάρμακα με χαμηλό ΜΒ (<500 Da) έχουν υψηλότερα επίπεδα
στο πλάσμα της μητέρας.
Πρόσδεση σε πρωτείνες του πλάσμα-
τος (protein bindind – PB)
Η υψηλή πρόσδεση του φαρμάκου στις πρωτεΐνες του πλάσματος
της μητέρας μειώνει την έκθεση του βρέφους στο φάρμακο.
PKa (PKa: Ορίζεται το Ph στο οποίο
το φάρμακο έχει ίσα ιονικά και
μη ιονικά φορτία)
Υψηλό (pKa>7.2) συνεπάγεται παγίδευση του φαρμάκου στο μητρι-
κό γάλα, διότι το μητρικό γάλα έχει pH 7-7.2.
Λιποφιλία
Όσο πιο λιπόφιλο το φάρμακο τόσο υψηλότερες οι συγκεντρώσεις
του στο γάλα.
Χρόνος μετά τον τοκετό
Τις πρώτες ημέρες της λακτογένεσης ΙΙ οι συνδέσεις μεταξύ των
γαλακτοκυττάρων είναι χαλαρές. Αυτό επιτρέπει μεταφορά φαρμά-
κων στο ΜΓ μέσω των συνδέσεων των κυττάρων. Μερικές μέρες
μετά τον τοκετό που τα γαλακτοκύτταρα αυξάνουν σε μέγεθος οι
διακυτταρικές αυτές συνδέσεις κλείνουν πιο στεγανά.
Πίνακας 21: Παράγοντες που ευνοούν την είσοδο φαρμάκων στο μητρικό γάλα.
Γαστρεντερικός σωλήνας του βρέφους
Όπως συμβαίνει και στον πεπτικό σωλήνα της μητέρας ένα
φάρμακο μπορεί να μην απορροφάται καλά από τον πεπτικό
σωλήνα του βρέφους, άρα η παρουσία του στο μητρικό γάλα να
μην έχει κλινική σημασία.
Μετά την απορρόφηση του φαρμάκου από το πεπτικό σω-
λήνα, η έκθεση του βρέφους στο φάρμακο εξαρτάται από την
ικανότητά του να μεταβολίζει το φάρμακο στο ήπαρ ή στους
νεφρούς. Να σημειωθεί ότι ο
ρυθμός σπειραματικής διήθησης
(Glomerulal filtration Rate - GFR)
αυξάνεται με την ηλικία του
βρέφους και εκτιμάται ότι σε ένα νεογνό είναι στο 25 % του GFR
του ενήλικα. Επίσης, πολλά φάρμακα μπορεί να μη μεταβολίζο-
νται επαρκώς από το ήπαρ, λόγω ανωριμότητας ή λόγω γενε-
τικής ανεπάρκειας του συμπλέγματος των ενζύμων του κυτο-
χρώματος CYP450 (first pass clearance).
Παράγοντες που επηρεάζουν την απορρόφηση ενός φαρ-
μάκου από το γαστρεντερικό σωλήνα είναι: οι χημικές ιδιότητές
του, η αντοχή του φαρμάκου στο όξινο περιβάλλον του στομά-
χου, οι τροφές με τις οποίες συγχορηγείται, ο ρυθμός γαστρικής
κένωσης και εντερικής κινητικότητας και τα ένζυμα του εντερι-
κού επιθηλίου.
Oρισμένα φάρμακα μπορεί να μην απορροφώνται από το
γαστρεντερικό σωλήνα του βρέφους αλλά να έχουν κάποιες το-
πικές επιδράσεις.
Δείκτες Εκτίμησης της Έκθεσης του Βρέφους
στο φάρμακο
Milk/Plasma ή Milk/Serum ratio
: Ένας δείκτης που χρησιμοποι-
είται συχνά για την εκτίμηση της φαρμακολογικής έκθεσης του
βρέφους σε φάρμακο που χορηγείται στην μητέρα κατά τη γα-
λουχία και είναι ο λόγος μεταξύ των συγκεντρώσεων του φαρ-
μάκου στο γάλα προς τη συγκέντρωσή του στο πλάσμα ή τον
ορό (Μ/P ή M/S). Αν ο λόγος είναι μικρότερος του 1, τότε το φάρ-
μακο θεωρείται ασφαλές κατά τη γαλουχία. O λόγος αυτός είναι
παράμετρος εξαρτώμενη από παράγοντες όπως ο χρόνος έκθε-
σης, η σύσταση του γάλακτος και η φαρμακοκινητική.
Ο δείκτης έκθεσης του βρέφους στο φάρμακο (Ε.Ι.)
είναι μια
σταθερά, που συνδυάζει το λόγο M/P, την ποσότητα του γάλα-
κτος που παίρνει το μωρό και την κάθαρση του φαρμάκου από
το μωρό. Εκφράζεται με ποσοστό επί της εκατό της θεραπευτι-
κής δόσης του φαρμάκου για το βρέφος μετά από προσαρμογή
στο βάρος του.
Δείκτης έκθεσης
(Exposure Index %)
=
100 xM/PxA
Κάθαρση γάλακτος από το βρέφος (ml/kg/min)
όπου
Α= ημερήσια πρόσληψη γάλακος από το μωρό,
π.χ. 150ml/kg/day=0.1 ml/kg/min.
